Wyścigówka (wersja A): Różnice pomiędzy wersjami
(→Przygotownie elemtu startowego) |
|||
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | [[Category:Scenariusze Scratch]] [[Category:Mistrzowie Kodowania]] | ||
+ | '''Materiały stworzone przez Fundację Coder Dojo Polska w ramach Programu „Mistrzowie Kodowania” finansowanego przez Samsung Electronics Polska, objęte licencją CC BY 3.0 PL "Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska".''' | ||
+ | |||
+ | aplikacja opisana w scenariuszu: http://scratch.mit.edu/projects/26094016/<br /> | ||
+ | aplikacja z samą grafiką: http://scratch.mit.edu/projects/26094044/ | ||
+ | |||
==Informacje== | ==Informacje== | ||
===Cele=== | ===Cele=== | ||
− | Celem projektu jest stworzenie przez uczniów gry zręcznościowej typu wyścig. W proponowanym projekcie jest to [http://scratch.mit.edu/projects/ | + | Celem projektu jest stworzenie przez uczniów gry zręcznościowej typu wyścig. W proponowanym projekcie jest to [http://scratch.mit.edu/projects/26094016/ jazda samochodem] jednak możliwe jest zastąpienie duszka ''samochód'' innymi postaciami, zgodnie z zainteresowaniami uczniów (np.: duszek ''koń'' dla miłośników hippiki, duszek ''rower'' dla osób zainteresowanych kolarstwem) |
==== Cele ogólne: ==== | ==== Cele ogólne: ==== | ||
Linia 14: | Linia 20: | ||
* uczeń potrafi konstruować skrypty i implementować grę w środowisku Scratch | * uczeń potrafi konstruować skrypty i implementować grę w środowisku Scratch | ||
− | + | ===Zgodność z Podstawą Programową=== | |
− | Zajęcia komputerowe. Uczeń: | + | ====Zajęcia komputerowe.==== |
+ | Uczeń: | ||
* posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z myszy i klawiatury; | * posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z myszy i klawiatury; | ||
* wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia; | * wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia; | ||
Linia 21: | Linia 28: | ||
===Orientacyjny czas realizacji=== | ===Orientacyjny czas realizacji=== | ||
− | Orientacyjny czas realizacji jednej z proponowanych wersji: | + | Orientacyjny czas realizacji jednej z proponowanych wersji: '''2 x 45 minut''' |
− | ===Poziom trudności=== | + | ===Poziom trudności i proponowane wersje=== |
* dla klas 1-3 ✪✪✪✰ Wyścigówka [http://scratch.mit.edu/projects/25909243/ Wersja A] | * dla klas 1-3 ✪✪✪✰ Wyścigówka [http://scratch.mit.edu/projects/25909243/ Wersja A] | ||
− | * dla klas 4-6 ✪✪✪✰ Wyścigówka [http://scratch.mit.edu/projects/25488659/ Wersja B] | + | * dla klas 4-6 ✪✪✪✰ przejdź do scenariusza [Wyścigówka (wersja B)] lub zobacz gotowy projekt Wyścigówka [http://scratch.mit.edu/projects/25488659/ Wersja B] |
+ | * dla gimnazjum ✪✪✰✰ przejdź do scenariusza [Wyścigówka (wersja C)] lub zobacz gotowy projekt Wyścigówka [http://scratch.mit.edu/projects/25955675/ Wersja C] | ||
− | Wersja z grafiką, bez skryptu dostępna jest [http://scratch.mit.edu/projects/25996540/ tutaj] | + | * Wersja z grafiką, bez skryptu dostępna jest [http://scratch.mit.edu/projects/25996540/ tutaj] |
− | + | ||
− | + | ||
* Gotowy projekt ze skryptami: [http://scratch.mit.edu/projects/25909243/ Wyścigówka] | * Gotowy projekt ze skryptami: [http://scratch.mit.edu/projects/25909243/ Wyścigówka] | ||
− | |||
==Etapy== | ==Etapy== | ||
Linia 39: | Linia 44: | ||
Czas realizacji 15 minut | Czas realizacji 15 minut | ||
− | Przedstawienie koncepcji projektu stworzenia gry zręcznościowej. Przypomnienie realizowanych na dotychczasowych zajęciach, wcześniejszych modułów dotyczących sterowania postaciami poprzez użycie klawiszy “strzałka lewo/prawo”, “strzałka góra/dół” Rozmowa odnosząca się do doświadczeń uczniów związanych z rodzajami gier typu “wyścig”. Skoncentrowanie się na grach, w których występuje element poruszania bohaterem widocznym “z lotu ptaka” (np.: River Ride, Pro Racing GT, Extreme Rally lub | + | Przedstawienie koncepcji projektu stworzenia gry zręcznościowej. Przypomnienie realizowanych na dotychczasowych zajęciach, wcześniejszych modułów dotyczących sterowania postaciami poprzez użycie klawiszy ''“strzałka lewo/prawo”'', ''“strzałka góra/dół”'' Rozmowa odnosząca się do doświadczeń uczniów związanych z rodzajami gier typu “wyścig”. Skoncentrowanie się na grach, w których występuje element poruszania bohaterem widocznym “z lotu ptaka” (np.: River Ride, Pro Racing GT, Extreme Rally lub [https://www.youtube.com/watch?v=T4Gq5NSnvK4 Reckless Racing] ). |
=====Przygotowanie elementu startowego===== | =====Przygotowanie elementu startowego===== | ||
− | W rozmowie na temat gier zręcznościowych, warto poruszyć kwestię momentu rozpoczęcia jazdy samochodu. Analogicznie do sytuacji z rzeczywistego toru wyścigowego, pojazdy zwykle stoją na linii startu w gotowości i czekają, na odmierzenie czasu do startu. W proponowanej wersji gry stworzony został zegar, nadający sygnał cały czas. Zegar najlepiej stworzyć w polu | + | W rozmowie na temat gier zręcznościowych, warto poruszyć kwestię momentu rozpoczęcia jazdy samochodu. Analogicznie do sytuacji z rzeczywistego toru wyścigowego, pojazdy zwykle stoją na linii startu w gotowości i czekają, na odmierzenie czasu do startu. W proponowanej wersji gry stworzony został zegar, nadający sygnał cały czas. Zegar najlepiej stworzyć w polu sceny ponieważ będzie on przydatny dla wszystkich duszków. Dodatkowo stworzymy skrypt nadający sygnał ''start!'' - ułatwi nam to w przyszłości stworzenie menu gry. W rozwinięciu gry, między inicjowaniem programu poprzez kliknięcie w zieloną flagę, a nadaniem sygnału ''start!'' można dodać element wizualny lub dźwiękowy w postaci odliczania (np.: 3, 2, 1...). |
[[Plik:Wa scena skrypt.PNG]] | [[Plik:Wa scena skrypt.PNG]] | ||
Linia 50: | Linia 55: | ||
'''Uwaga!''' | '''Uwaga!''' | ||
− | Jeśli dysponujemy ograniczonym czasem pracy, możemy wykorzystać projekt posiadający gotowe grafiki ( [http://scratch.mit.edu/projects/25996540/ Wyścigówka - podstawy] )lub możemy zaproponować uczniom stworzenie zarysu duszków, które mogą zostać dopracowane graficznie samodzielnie podczas indywidualnej pracy uczniów w domu. | + | Jeśli dysponujemy ograniczonym czasem pracy, możemy wykorzystać projekt posiadający gotowe grafiki ( [http://scratch.mit.edu/projects/25996540/ Wyścigówka - podstawy]) lub możemy zaproponować uczniom stworzenie zarysu duszków, które mogą zostać dopracowane graficznie samodzielnie podczas indywidualnej pracy uczniów w domu. |
− | Pierwsze zadanie dotyczy stworzenia podstawowych duszków, tj. pojazdu oraz drogi będącej trasą wyścigu. Kolejność powstawania obu kostiumów nie ma znaczenia, na potrzeby tego | + | |
+ | Pierwsze zadanie dotyczy stworzenia podstawowych duszków, tj. pojazdu oraz drogi będącej trasą wyścigu. Kolejność powstawania obu kostiumów nie ma znaczenia, na potrzeby tego scenariusza rozpoczniemy od tworzenia duszka “droga”. | ||
W programie Scratch istnieją dwie opcje rysowania kostiumów: tryb bitmapy oraz tryb rysowania wektorowego. Wybór opcji rysowania w trybie wektorowym umożliwia swobodne przybliżanie i oddalanie obrazka, bez utraty jego jakości. Dodatkowo tryb wektorowy oferuje inny zestaw narzędzi graficznych, niż tryb bitmapy. | W programie Scratch istnieją dwie opcje rysowania kostiumów: tryb bitmapy oraz tryb rysowania wektorowego. Wybór opcji rysowania w trybie wektorowym umożliwia swobodne przybliżanie i oddalanie obrazka, bez utraty jego jakości. Dodatkowo tryb wektorowy oferuje inny zestaw narzędzi graficznych, niż tryb bitmapy. | ||
===== Tworzenie duszka “Tor Wyścigowy” ===== | ===== Tworzenie duszka “Tor Wyścigowy” ===== | ||
− | Jedną z możliwości narysowania trasy jest użycie narzędzia “Elipsa”. Po narysowaniu bazowego kształtu | + | Jedną z możliwości narysowania trasy jest użycie narzędzia ''“Elipsa”''. Po narysowaniu bazowego kształtu, za pomocą narzędzia ''“Przekształć”'' modyfikujemy trasę wzbogacając ją o zakręty. |
[[Plik:Wa torwyscigowy.PNG]] | [[Plik:Wa torwyscigowy.PNG]] | ||
===== Tworzenie duszka samochodu. ===== | ===== Tworzenie duszka samochodu. ===== | ||
− | Przygotowujemy grafikę pojazdu, uwzględniając proporcje duszków "TorWyścigowy" i "Samochód" | + | Przygotowujemy grafikę pojazdu, uwzględniając proporcje duszków ''"TorWyścigowy"'' i ''"Samochód"'' |
[[Plik:Wa samochód.PNG]] | [[Plik:Wa samochód.PNG]] | ||
Linia 70: | Linia 76: | ||
Intuicyjnym jest rozpoczęcie tworzenia skryptu “ruchu” od postaci samochodu. W rozmowie na temat przygotowania takiego skryptu warto ustalić istotne punkty, np.: | Intuicyjnym jest rozpoczęcie tworzenia skryptu “ruchu” od postaci samochodu. W rozmowie na temat przygotowania takiego skryptu warto ustalić istotne punkty, np.: | ||
− | *W jaki sposób zapewnić płynność obrotu pojazdu? Aby poruszać się płynnie po krzywiznach drogi korzystnie jest połączyć warunek “jeśli klawisz strzałka w lewo/prawo wciśnięty” z klockiem “obróć o X stopni”. | + | * W jaki sposób zapewnić płynność obrotu pojazdu? Aby poruszać się płynnie po krzywiznach drogi korzystnie jest połączyć warunek ''“jeśli klawisz strzałka w lewo/prawo wciśnięty”'' z klockiem ''“obróć o X stopni”''. |
− | *Co zrobić aby samochód był stale widoczny na planszy (unikanie sytuacji, w której pojazd “ucieka” poza planszę)? Rozwiązaniem może być osadzenie pojazdu np.: | + | * Co zrobić aby samochód był stale widoczny na planszy (unikanie sytuacji, w której pojazd “ucieka” poza planszę)? Rozwiązaniem może być osadzenie pojazdu w określonym (np.: centralnym - jak w przykładzie) punkcie planszy. Wówczas należy odpowiedzieć na kolejne pytanie: |
− | + | * W jaki sposób uzyskać efekt “jazdy samochodem”, jeśli “osadzimy” pojazd w centralnym punkcie planszy? Rozwiązanie może nasunąć obserwacja konstrukcji gier typu [https://www.youtube.com/watch?v=oswkLE4mGLI River Ride] tj.: nadanie efektu “ruchu” postaci droga, czyli trasie wyścigu. | |
− | Aby uniknąć sytuacji w której pojazd “ucieka” poza ekran, '''ustawiamy w | + | Aby uniknąć sytuacji w której pojazd “ucieka” poza ekran, '''ustawiamy w skrypcie informację określającą pozycję duszka ''“samochód”'' zawsze na środku ekranu.''' Określamy warunek umożliwiający obracanie pojazdem poprzez sterowanie klawiszami ''“strzałka lewo/prawo”''. |
[[Plik:Wa skrypt samochod.PNG]] | [[Plik:Wa skrypt samochod.PNG]] | ||
+ | |||
====Skrypt duszka "Tor Wyścigowy"==== | ====Skrypt duszka "Tor Wyścigowy"==== | ||
− | Konsekwencją osadzenia duszka “samochód” w centralnym punkcie ekranu, jest konieczność niestandardowego podejścia do kodowania jego “jazdy”. W proponowanym rozwiązaniu, to nie samochód będzie się poruszał, tylko droga po której jedzie. W tym celu tworzymy skrypt ruchu w zakładce duszka “droga”: | + | Konsekwencją osadzenia duszka ''“samochód”'' w centralnym punkcie ekranu, jest konieczność niestandardowego podejścia do kodowania jego “jazdy”. W proponowanym rozwiązaniu, to nie samochód będzie się poruszał, tylko droga po której jedzie. W tym celu tworzymy skrypt ruchu w zakładce duszka ''“droga”'': |
[[Plik:Wa skrypt droga.PNG]] | [[Plik:Wa skrypt droga.PNG]] | ||
− | Uwaga! W ustawieniach stylu obrotu duszka “droga” należy ustawić tryb “nie obracaj”. Wówczas duszek nie reaguje na zmianę kierunku, porusza się zgodnie ze swoim kierunkiem: | + | Uwaga! W ustawieniach stylu obrotu duszka ''“droga”'' należy ustawić tryb “nie obracaj”. Wówczas duszek nie reaguje na zmianę kierunku, porusza się zgodnie ze swoim kierunkiem: |
[[Plik:Gra wyscigowa skrypt droga.jpg]] | [[Plik:Gra wyscigowa skrypt droga.jpg]] | ||
Linia 90: | Linia 97: | ||
Czas realizacji: 30 minut | Czas realizacji: 30 minut | ||
− | Jednym ze sposobów uniemożliwiającym graczom przejechanie z linii startu do mety "na skróty", jest umiejscowienie wewnątrz Toru Wyścigowego naturalnej przeszkody. W prezentowanym projekcie jest to jezioro, przygotowane jako kopia duszka droga oraz wypełnienie środkowej części kolorem niebieskim. Jezioro można upiększyć roślinami i zwierzakami. Aby uniemożliwić pojazdom ucieczkę | + | Jednym ze sposobów uniemożliwiającym graczom przejechanie z linii startu do mety "na skróty", jest umiejscowienie wewnątrz Toru Wyścigowego naturalnej przeszkody. W prezentowanym projekcie jest to jezioro, przygotowane jako kopia duszka ''"droga"'' oraz wypełnienie środkowej części kolorem niebieskim. Jezioro można upiększyć roślinami i zwierzakami. Aby uniemożliwić pojazdom ucieczkę poza tor wyścigowy, wokół drogi przeszkodą będą obszary zieleni. |
[[Plik:Wa woda.PNG]] [[Plik:Wa obszarzielony.PNG]] | [[Plik:Wa woda.PNG]] [[Plik:Wa obszarzielony.PNG]] | ||
Linia 98: | Linia 105: | ||
[[Plik:Wa skrypt1.PNG]] | [[Plik:Wa skrypt1.PNG]] | ||
− | A | + | A jeżeli samochód dotknie przeszkody (wypadnie z toru) gra zostanie zatrzymana: |
[[Plik:Wa skrypt2.PNG]] | [[Plik:Wa skrypt2.PNG]] | ||
− | + | Uwaga1: | |
Ten sam fragment kodu wprowadzamy w skrypcie obu duszków. | Ten sam fragment kodu wprowadzamy w skrypcie obu duszków. | ||
− | + | Uwaga2: | |
− | W ustawieniach grafiki włączony został styl obrotów w opcji nie obracaj. | + | W ustawieniach grafiki włączony został styl obrotów w opcji ''"nie obracaj"''. |
Aktualna wersja na dzień 12:11, 7 lis 2014
Materiały stworzone przez Fundację Coder Dojo Polska w ramach Programu „Mistrzowie Kodowania” finansowanego przez Samsung Electronics Polska, objęte licencją CC BY 3.0 PL "Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska".
aplikacja opisana w scenariuszu: http://scratch.mit.edu/projects/26094016/
aplikacja z samą grafiką: http://scratch.mit.edu/projects/26094044/
Spis treści
Informacje
Cele
Celem projektu jest stworzenie przez uczniów gry zręcznościowej typu wyścig. W proponowanym projekcie jest to jazda samochodem jednak możliwe jest zastąpienie duszka samochód innymi postaciami, zgodnie z zainteresowaniami uczniów (np.: duszek koń dla miłośników hippiki, duszek rower dla osób zainteresowanych kolarstwem)
Cele ogólne:
- przypomnienie i utrwalenie poznanych wcześniej poleceń i konstrukcji języka Scratch
- opracowanie projektu gry zręcznościowej
- implementacja projektu w środowisku Scratch
Cele szczegółowe
- uczeń rozumie i potrafi stosować odpowiednie instrukcje strukturalne
- uczeń potrafi konstruować skrypty i implementować grę w środowisku Scratch
Zgodność z Podstawą Programową
Zajęcia komputerowe.
Uczeń:
- posługuje się komputerem w podstawowym zakresie: uruchamia program, korzystając z myszy i klawiatury;
- wie, jak trzeba korzystać z komputera, żeby nie narażać własnego zdrowia;
- stosuje się do ograniczeń dotyczących korzystania z komputera.
Orientacyjny czas realizacji
Orientacyjny czas realizacji jednej z proponowanych wersji: 2 x 45 minut
Poziom trudności i proponowane wersje
- dla klas 1-3 ✪✪✪✰ Wyścigówka Wersja A
- dla klas 4-6 ✪✪✪✰ przejdź do scenariusza [Wyścigówka (wersja B)] lub zobacz gotowy projekt Wyścigówka Wersja B
- dla gimnazjum ✪✪✰✰ przejdź do scenariusza [Wyścigówka (wersja C)] lub zobacz gotowy projekt Wyścigówka Wersja C
- Wersja z grafiką, bez skryptu dostępna jest tutaj
- Gotowy projekt ze skryptami: Wyścigówka
Etapy
Wprowadzenie teoretyczne do projektowania gry typu “wyścig”, przygotowanie kostiumów duszków “droga” i “samochód”.
Wprowadzenie.
Czas realizacji 15 minut
Przedstawienie koncepcji projektu stworzenia gry zręcznościowej. Przypomnienie realizowanych na dotychczasowych zajęciach, wcześniejszych modułów dotyczących sterowania postaciami poprzez użycie klawiszy “strzałka lewo/prawo”, “strzałka góra/dół” Rozmowa odnosząca się do doświadczeń uczniów związanych z rodzajami gier typu “wyścig”. Skoncentrowanie się na grach, w których występuje element poruszania bohaterem widocznym “z lotu ptaka” (np.: River Ride, Pro Racing GT, Extreme Rally lub Reckless Racing ).
Przygotowanie elementu startowego
W rozmowie na temat gier zręcznościowych, warto poruszyć kwestię momentu rozpoczęcia jazdy samochodu. Analogicznie do sytuacji z rzeczywistego toru wyścigowego, pojazdy zwykle stoją na linii startu w gotowości i czekają, na odmierzenie czasu do startu. W proponowanej wersji gry stworzony został zegar, nadający sygnał cały czas. Zegar najlepiej stworzyć w polu sceny ponieważ będzie on przydatny dla wszystkich duszków. Dodatkowo stworzymy skrypt nadający sygnał start! - ułatwi nam to w przyszłości stworzenie menu gry. W rozwinięciu gry, między inicjowaniem programu poprzez kliknięcie w zieloną flagę, a nadaniem sygnału start! można dodać element wizualny lub dźwiękowy w postaci odliczania (np.: 3, 2, 1...).
Przygotowanie duszka pojazdu oraz trasy wyścigu.
Czas realizacji 30 minut.
Uwaga! Jeśli dysponujemy ograniczonym czasem pracy, możemy wykorzystać projekt posiadający gotowe grafiki ( Wyścigówka - podstawy) lub możemy zaproponować uczniom stworzenie zarysu duszków, które mogą zostać dopracowane graficznie samodzielnie podczas indywidualnej pracy uczniów w domu.
Pierwsze zadanie dotyczy stworzenia podstawowych duszków, tj. pojazdu oraz drogi będącej trasą wyścigu. Kolejność powstawania obu kostiumów nie ma znaczenia, na potrzeby tego scenariusza rozpoczniemy od tworzenia duszka “droga”.
W programie Scratch istnieją dwie opcje rysowania kostiumów: tryb bitmapy oraz tryb rysowania wektorowego. Wybór opcji rysowania w trybie wektorowym umożliwia swobodne przybliżanie i oddalanie obrazka, bez utraty jego jakości. Dodatkowo tryb wektorowy oferuje inny zestaw narzędzi graficznych, niż tryb bitmapy.
Tworzenie duszka “Tor Wyścigowy”
Jedną z możliwości narysowania trasy jest użycie narzędzia “Elipsa”. Po narysowaniu bazowego kształtu, za pomocą narzędzia “Przekształć” modyfikujemy trasę wzbogacając ją o zakręty.
Tworzenie duszka samochodu.
Przygotowujemy grafikę pojazdu, uwzględniając proporcje duszków "TorWyścigowy" i "Samochód"
Czas realizacji: 15 minut
Skrypt duszka "Samochód"
Intuicyjnym jest rozpoczęcie tworzenia skryptu “ruchu” od postaci samochodu. W rozmowie na temat przygotowania takiego skryptu warto ustalić istotne punkty, np.:
- W jaki sposób zapewnić płynność obrotu pojazdu? Aby poruszać się płynnie po krzywiznach drogi korzystnie jest połączyć warunek “jeśli klawisz strzałka w lewo/prawo wciśnięty” z klockiem “obróć o X stopni”.
- Co zrobić aby samochód był stale widoczny na planszy (unikanie sytuacji, w której pojazd “ucieka” poza planszę)? Rozwiązaniem może być osadzenie pojazdu w określonym (np.: centralnym - jak w przykładzie) punkcie planszy. Wówczas należy odpowiedzieć na kolejne pytanie:
- W jaki sposób uzyskać efekt “jazdy samochodem”, jeśli “osadzimy” pojazd w centralnym punkcie planszy? Rozwiązanie może nasunąć obserwacja konstrukcji gier typu River Ride tj.: nadanie efektu “ruchu” postaci droga, czyli trasie wyścigu.
Aby uniknąć sytuacji w której pojazd “ucieka” poza ekran, ustawiamy w skrypcie informację określającą pozycję duszka “samochód” zawsze na środku ekranu. Określamy warunek umożliwiający obracanie pojazdem poprzez sterowanie klawiszami “strzałka lewo/prawo”.
Skrypt duszka "Tor Wyścigowy"
Konsekwencją osadzenia duszka “samochód” w centralnym punkcie ekranu, jest konieczność niestandardowego podejścia do kodowania jego “jazdy”. W proponowanym rozwiązaniu, to nie samochód będzie się poruszał, tylko droga po której jedzie. W tym celu tworzymy skrypt ruchu w zakładce duszka “droga”:
Uwaga! W ustawieniach stylu obrotu duszka “droga” należy ustawić tryb “nie obracaj”. Wówczas duszek nie reaguje na zmianę kierunku, porusza się zgodnie ze swoim kierunkiem:
Przeszkody
Czas realizacji: 30 minut
Jednym ze sposobów uniemożliwiającym graczom przejechanie z linii startu do mety "na skróty", jest umiejscowienie wewnątrz Toru Wyścigowego naturalnej przeszkody. W prezentowanym projekcie jest to jezioro, przygotowane jako kopia duszka "droga" oraz wypełnienie środkowej części kolorem niebieskim. Jezioro można upiększyć roślinami i zwierzakami. Aby uniemożliwić pojazdom ucieczkę poza tor wyścigowy, wokół drogi przeszkodą będą obszary zieleni.
Część kodu odpowiedzialna za poruszanie się wody oraz obszaru zieleni, może wyglądać w następujący sposób:
A jeżeli samochód dotknie przeszkody (wypadnie z toru) gra zostanie zatrzymana:
Uwaga1: Ten sam fragment kodu wprowadzamy w skrypcie obu duszków.
Uwaga2: W ustawieniach grafiki włączony został styl obrotów w opcji "nie obracaj".